Vaccinatie zorgt ervoor dat je níét ziek wordt, dat er géén pandemie uitbreekt en dat er géén honderdduizend doden vallen. Of: vaccinatie zorgt ervoor dat je wél ziek wordt, dat je bijwerkingen krijgt of dat je komt te overlijden. Nieuw onderzoek van de Radboud Universiteit laat zien dat het kan helpen om bij vaccinatievoorlichting te focussen op wat er wél gebeurt, in plaats van op wat er níet gebeurt. ‘Professionals kunnen beter benadrukken dat een vaccinatie je gezondheid helpt, in plaats van zeggen dat je er niet ziek van wordt.’
Risico’s en gevolgen van het wel of niet nemen van een vaccin kunnen moeilijk te bevatten zijn. Mensen vertrouwen daarom vaak onbewust op mentale tactieken om vaccinatie-informatie te begrijpen en een beslissing te maken. Die tactieken kunnen tot beoordelingsfouten leiden. ‘In vaccinatiecommunicatie wordt volgens ons één zeer relevante beoordelingsfout over het hoofd gezien’, zegt communicatiewetenschapper Lisa Vandeberg, die samen met collega’s Gijsje Maas en Anita Eerland het onderzoek uitvoerde. ‘We weten dat mensen meer moeite hebben met het verwerken van informatie over gebeurtenissen die níét plaatsvinden dan over gebeurtenissen die wél plaatsvinden. In het geval van vaccinatie betekent dit dat gevolgen die plaatsvinden (ik werd er ziek van, ik had allerlei bijwerkingen) beter worden onthouden en belangrijker worden gevonden dan informatie over gevolgen die niet plaatsvinden (ik had nergens last van).’
Consequenties voor vaccinatiecommunicatie
In de wetenschap wordt deze beoordelingsfout het Feature Positive Effect genoemd. Het heeft volgens de onderzoekers mogelijk belangrijke consequenties voor vaccinatiecommunicatie. Vandeberg: ‘De werking van een vaccin wordt meestal uitgelegd in termen van wat er níét gebeurt: mensen worden niet ziek, er is geen pandemie, er zijn geen honderdduizend doden. Terwijl vaccinatie-kritische berichten – bijvoorbeeld op sociale media en fora – juist vaak een verband leggen tussen vaccinatie en wat er wél gebeurt: mensen worden wel ziek, krijgen bijwerkingen of komen te overlijden. Wij hadden het idee dat dit veel verschil kan maken.
Glasheldere resultaten
Vandeberg, Maas en Eerland legden aan 350 deelnemers een fictief nieuwsverhaal voor over een gevaarlijk niet-bestaand virus waarvoor een vaccin was gevonden, gevolgd door zestien krantenkoppen waarin gespeeld werd met de aan- en afwezigheid van de gevolgen van het nemen van het vaccin. Aan de deelnemers vroegen ze welke krantenkoppen zij zich herinnerden en welke van belang waren voor het vormen van hun mening over het vaccin. De resultaten zijn glashelder: aanwezige gevolgen – of die nu negatief (koorts) of positief (een veilig gevoel) zijn – worden beter onthouden én belangrijker gevonden voor een oordeel over het vaccin dan afwezige gevolgen (geen koorts of geen veilig gevoel).
Aanbeveling
De resultaten van het onderzoek dragen bij aan het verklaren van de aantrekkingskracht van vaccinatie-kritische informatie. Tegelijkertijd geven ze concrete en praktische aanwijzingen voor het verbeteren van vaccinatiecommunicatie. Vandeberg: ‘Benadruk wat er wel gebeurt als gevolg van vaccinatie (bijvoorbeeld het helpen van je gezondheid), in plaats van wat er niet gebeurt (geen ziekte).’
Author: Annelies Derksen
Muziek luisteren na stress: ‘Genre maakt niets uit’
Zat je in de stress? Take Me Home, Country Roads, Nothing Else Matters of Baby One More Time krijgen je wellicht weer rustig. Psycholoog en muziekwetenschapper Krisna Adiasto ontdekte dat muziekgenre geen rol lijkt te spelen bij de liedjes die we kiezen om te herstellen van stress, maar dat de nummers die werken wel gedeelde kenmerken hebben. Adiasto promoveert op 29 januari aan de Radboud Universiteit.
In een maatschappij waarin voortdurende stress hart- en vaatziekten, burn-out en depressie kan veroorzaken, is het belangrijk naar goede stressverlichting te zoeken. Naast mediteren of een stukje hardlopen, luisteren veel mensen naar muziek om te ontspannen. ‘Onderzoek laat zien dat muziek in combinatie met therapie goede resultaten kan opleveren’, zegt psycholoog Krisna Adiasto. ‘Maar over het luisteren naar muziek op zichzelf is het onderzoek onduidelijk. Niet iedereen voelt zich beter na een paar nummers.’
Muzikale overeenkomsten
Adiasto en zijn collega’s onderzochten welke soort muziek het beste helpt bij stressherstel en waarom. De onderzoekers gebruikten vragenlijsten om 470 deelnemers met verschillende nationaliteiten te vragen naar de nummers die hen beter laten voelen na stress. ‘De antwoorden die we kregen waren verrassend’, zegt Adiasto. ‘Als je naar eerder onderzoek kijkt, zou je denken dat mensen klassieke muziek kiezen, maar het ging van hardstyle tot klassiek en van soundtracks tot ambiente muziek.’
Op basis van de vragenlijsten werd een lijst van 1296 nummers samengesteld. De onderzoekers ontdekten dat stressherstellende nummers gemeenschappelijke kenmerken hebben. Adiasto categoriseert ze in twee groepen: rustige nummers in majeur modus, zoals Memories van Maroon 5 en Take Me Home, Country Roads van John Denver, en nummers in mineur modus die gematigd energiek zijn, zoals Shape of You van Ed Sheeran en Nothing Else Matters van Metallica. De nummers worden vaak uitgevoerd in toonsoort E, met een gematigd tempo in 4/4-maat.
Stresstaak
Tweehonderd mensen namen vervolgens deel aan een online experiment waarin ze een stressvolle taak met een timer moesten doen. Daarna luisterden de deelnemers tien minuten naar muziek: ofwel naar muziek die de onderzoekers hadden uitgekozen op basis van de categorieën, of zelfgekozen muziek of willekeurige muzikale tonen. ‘Mensen die luisterden naar de nummers die wij hadden gekozen of naar hun eigen muziek, herstelden sneller van hun stressgevoel dan de groep mensen die naar willekeurige muzikale tonen luisterden’, zegt Adiasto. ‘Volgens ons komt dat doordat eigen muziek en de door ons gekozen muziek leidt tot cognitieve afleiding, waardoor stress sneller afneemt. De zelfgekozen nummers gaan daarnaast samen met positieve emoties, wat ook een gunstig effect heeft op de afname van stress.’
Aanbevelingen
Hoewel het onderzoek van Adiasto en collega’s laat zien dat luisteren naar muziek op zichzelf dus wél effect heeft op stressherstel, is Adiasto – die momenteel zelf toch het beste ontspant bij klassieke muziek – voorzichtig in het doen van aanbevelingen. ‘Muziek is enorm persoonlijk. Het kan dat een nummer dat niet binnen de twee categorieën past, toch heel goed voor iemand werkt, bijvoorbeeld omdat die persoon heel prettige associaties heeft bij dat nummer.’
Volgens Adiasto is het vooral opmerkelijk dat genre minder invloed heeft dan vaak wordt aangenomen, wat een belangrijk resultaat van het onderzoek is. Hij benadrukt het belang voor muziekonderzoekers om verder te kijken dan genres en zich te richten op audiokenmerken.
6 op de 10 Nederlanders maakt zich zorgen over hoge zorgpremie in 2024
De hogere zorgpremie zet de portemonnee van Nederlanders in 2024 verder onder druk. 61 procent maakt zich zorgen over het kunnen betalen van de zorgverzekering. Dit blijkt uit onderzoek van Zorgwijzer, dat is uitgevoerd door Multiscope onder 3.208 respondenten.
In de Miljoenennota wordt voorspeld dat de zorgpremie komend jaar met bijna 12 euro per maand stijgt. DSW is de eerste zorgverzekeraar die deze trend bevestigt met een verhoging van 11,50 euro per maand voor de basisverzekering.
Dubbele klap
De stijgende ziektekostenpremie is echter niet de enige zorg. In de begrotingsstukken staat namelijk ook dat de zorgtoeslag volgend jaar omlaag gaat. Een dubbele klap voor huishoudens. Gemiddeld ontvangen toeslaggerechtigden in 2024 ongeveer 300 euro minder dan in 2023. De definitieve zorgtoeslag wordt via de Belastingdienst gepubliceerd, na bekendmaking van de premies komend weekend.
Al met al zien Nederlanders een flinke lastenverzwaring tegemoet, wat leidt tot de nodige bezorgdheid, blijkt uit het onderzoek. 9 procent maakt zich ernstig zorgen over het niet kunnen betalen van hun zorgverzekering in 2024. Het merendeel, 52 procent, uit lichte tot gemiddelde zorgen. 39 procent van de Nederlanders maakt zich geen zorgen over de stijgende premie.
Overstap of aanpassing
In een poging de zorgverzekering komend jaar betaalbaar te houden, overweegt 25 procent van de Nederlanders te wisselen van zorgverzekeraar, terwijl 28 procent denkt aan een aanpassing bij de huidige verzekeringsmaatschappij.
“Door stijgende energiekosten, duurdere boodschappen en de oplopende zorgpremie zitten steeds meer mensen financieel in het nauw. Daardoor zal sneller de keuze gemaakt worden om te bezuinigen op de tandverzekering of aanvullende verzekering”, stelt Koen Kuijper, expert bij Zorgwijzer.
In het onderzoek dat Zorgwijzer heeft laten doen door Multiscope, overweegt 40 procent het aanvullende pakket te verlagen of te schrappen. 22 procent denkt aan een goedkopere basisverzekering – met mogelijk minder goede voorwaarden. 17 procent van de Nederlanders overweegt om het eigen risico vrijwillig te verhogen, in ruil voor een lagere premie.
Risico’s en kansen
Kuijper waarschuwt consumenten voor de risico’s: “Het aanpassen van de dekking of het vrijwillig verhogen van het eigen risico is een riskante zet voor mensen die het financieel al moeilijk hebben. Als ze ineens medische zorg nodig hebben, hebben ze het geld vaak niet op de plank liggen en komen ze in de knel.”
Maar er zijn ook kansen. “Als je al jarenlang bij dezelfde zorgverzekeraar zit en er niet naar hebt omgekeken dan bestaat de kans dat je een te uitgebreid pakket hebt en teveel betaalt”, aldus Kuijper.
Gemiddeld stapt zo’n 6 tot 7 procent van de bevolking over van zorgverzekering, blijkt uit cijfers van Vektis. Begin dit jaar was er een record van 8,5 procent, wat neerkomt op 1,5 miljoen verzekerden.
De volledige onderzoeksresultaten zijn hier terug te vinden.