Mensen met hart- en vaatziekten vertonen een versnelde achteruitgang van het denkvermogen naarmate ze ouder worden. Met name vaatvernauwingen leveren een groter risico. Dat blijkt uit twee onderzoeken uitgevoerd door het Maastricht UMC+. Er werd onder meer onderzoek gedaan onder bijna tweeduizend mensen, waarbij twaalf jaar lang naar de relatie tussen hart- en vaatziekten en de hersengezondheid werd gekeken. De bevindingen van de Maastrichtse wetenschappers zijn gepubliceerd in de wetenschappelijke tijdschriften European Heart Journal en PLOS ONE.

De zogeheten Maastricht Aging Study bestaat uit bijna tweeduizend mensen, waarbij door de jaren heen naar de ontwikkeling van verschillende hersenfuncties wordt gekeken, zoals geheugen, aandacht en de snelheid van informatieverwerking. Voor het specifieke onderzoek naar de relatie met hart- en vaatziekten zijn 1.823 mensen uit de Maastricht Aging Study geselecteerd die een goede hersengezondheid hadden aan de start van het onderzoek. Bij iets meer dan tien procent van de deelnemers was vanaf het begin wel al sprake van hart- en vaatproblematiek, zoals bijvoorbeeld een eerder hartinfarct, vaatvernauwingen of hartfalen. Zes en twaalf jaar later werd de hersengezondheid nog eens vastgesteld en met elkaar vergeleken.

Startsein
Mensen met hart- en vaatproblematiek bleken, in vergelijking met de groep zonder cardiovasculaire klachten, na twaalf jaar aanzienlijk minder goed te scoren op bijvoorbeeld geheugentesten en de verwerkingssnelheid van informatie. Ook mensen die gedurende de onderzoeksperiode last van hart en/of vaten kregen, bleken na twaalf jaar minder goed te scoren op cognitieve testen. De verslechtering was weliswaar pas waarneembaar vanaf het moment dat zich hart- en vaatproblemen aandienden. “Dat is dan ook het startsein voor de verslechtering van cognitieve functies”, zegt hoofdonderzoeker Sebastian Köhler van het Alzheimer Centrum Limburg. “Dit onderzoek levert stevig bewijs voor de relatie tussen de gezondheid van hart en vaten en die van het brein.”

Preventie
Om de onderzoeksresultaten kracht bij te zetten analyseerden de wetenschappers nog eens verschillende internationale studies. Ook hier werd gekeken naar verschillende cardiovasculaire aandoeningen in relatie tot dementie en cognitieve gezondheid. Hieruit konden de wetenschappers concluderen dat met name vaatvernauwingen een extra risico (tot 45 procent) vormen voor de functie van de hersenen. Köhler: “Vanuit preventief oogpunt is het dus van belang om tijdig en zorgvuldig in te grijpen vanaf het moment dat de eerste hart- en vaatklachten zich aandienen. Aanpassing van leefstijl is daar bijvoorbeeld een belangrijke factor bij. Dat is dus niet alleen goed voor hart en vaten, maar ook voor het brein.”

Uit een onderzoek van het UMC Utrecht in samenwerking met een aantal centra blijkt dat een innovatieve behandeling met een stent-achtig implantaat in de halsslagader zeer effectief de bloeddruk verlaagt. Met dit unieke, verende implantaat treedt direct na plaatsing een forse bloeddrukdaling op. Tot 6 maanden na implantatie blijkt nog steeds een aanhoudende bloeddrukverlaging van gemiddeld 24 punten. Onder leiding van onderzoekers van het UMC Utrecht zijn de resultaten van dit eerste onderzoek bij patiënten online gepubliceerd in het gezaghebbende tijdschrift The Lancet.

Baroreceptoren

Het UMC Utrecht is sinds 2015 betrokken bij een unieke experimentele behandeling om de bloeddruk te verlagen bij patiënten met een moeilijk behandelbare hoge bloeddruk. Deze patiënten reageren niet of onvoldoende op de reguliere behandeling met leefstijlaanpassingen en medicatie. In dit onderzoek werd voor het eerst bij patiënten getest of een speciaal ontwikkeld stent-achtig implantaat in de halsslagader veilig en effectief de bloeddruk verlaagt. Door de speciale vorm van het implantaat worden de zogenaamde baroreceptoren in de halsslagader extra gestimuleerd, wat uiteindelijk leidt tot een bloeddrukdaling. In het onderzoek zijn 30 patiënten gevolgd. “We zien dat er bij de meeste patiënten een forse daling van de bloeddruk plaatsvindt van gemiddeld 24 punten en dat ze minder bloeddrukverlagers hoeven te gebruiken”, zegt Dr. Wilko Spiering, internist-vasculair geneeskundige en eerste auteur van het artikel in The Lancet. “Daardoor voelen ze zich vitaler, hebben minder last van bijwerkingen en minder hoofdpijn.”

Meer onderzoek

“Deze eerste resultaten bij patiënten die vaak al jaren met extreem hoge bloeddrukken rondliepen zijn absoluut hoopgevend, maar meer onderzoek is echt nodig”, aldus Wilko Spiering. In de vervolgstudie die onder leiding van het UMC Utrecht vorige week is gestart, wordt de effectiviteit en veiligheid van de behandeling verder onderzocht.

Hoge bloeddruk is dodelijk

Ongeveer een vierde van de volwassenen in Nederland heeft een verhoogde bloeddruk en boven de 65 jaar is dit zelfs bij één op de twee. Een verhoogde bloeddruk is één van de belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten (beroerte, hartinfarct, nierziekte, hartfalen) en sterfte. Het risico hierop neemt sterk toe bij toenemende bloeddruk: bij iedere 20 punten stijging van de bovendruk of 10 punten stijging van de onderdruk, verdubbelt het risico op sterfte aan hart- en vaatziekten. Met ruim 9 miljoen doden per jaar is hoge bloeddruk de belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd is en dit aantal neemt toe”, aldus Wilko Spiering. Voor patiënten die niet reageren op medicatie en leefstijlaanpassingen kan deze behandeling, indien veilig en effectief bevonden op lange termijn, in de toekomst een reguliere behandeling worden.

Polikliniek Gecompliceerde Hypertensie

Het UMC Utrecht Hart- en vaatcentrum heeft een speciale polikliniek Gecompliceerde Hypertensie en behandelt sinds 2015 patiënten met deze nieuwe behandeling die endovasculaire baroreflex amplificatie (EBA) wordt genoemd. Inmiddels heeft het centrum 26 van de wereldwijd 65 geïmplanteerde patiënten behandeld en is daarmee het meest ervaren centrum in de wereld. Ruim een kwart van de patiënten in de CALM-FIM studie hebben eerder gefaald op renale denervatie, een andere experimentele behandeling waar in het verleden veel van werd verwacht.