Over een aantal jaar is het voor artsen mogelijk om de diagnose kanker te stellen aan de hand van een druppel bloed. Dit kan dankzij de grensverleggende techniek die is ontwikkeld door onderzoekers van het Cancers Center Amsterdam (CCA), onderdeel van het VUmc. De mogelijkheid om tumoren op te sporen via het bloed wordt liquid biopsies genoemd.

Het is belangrijk om kanker zo vroeg mogelijk vast te stellen en te behandelen. Dankzij de nieuwe techniek wordt het mogelijk om kanker snel op te sporen. Dit gebeurt door het lezen van kanker uit het bloed. Op dit moment is de techniek nog in een experimentele fase. Hopelijk kunnen in de nabije toekomst levens gered worden met de nieuwe techniek. De verwachting is dat de bloedtest om kanker op te sporen binnen vijf jaar beschikbaar zal komen voor de eerste patiënten. Voor ziekenhuizen komt een App beschikbaar waarmee het mogelijk is om kanker bij patiënten te diagnosticeren en monitoren.

Ontdekking nieuwe techniek door bloedplaatjes

De onderzoeksgroep van prof. dr. Tom Würdinger ontdekte dat de bloedplaatjes van kankerpatiënten RNA van de tumor bevatten. RNA zijn kopieën van delen van het DNA. Bloedplaatjes hebben als functie dat ze zorgen voor de stolling van het bloed. Recent onderzoek laat zien dat bloedplaatjes daarnaast een belangrijke rol spelen in tumorgroei en uitzaaiing van kanker. Patiënten met kanker hebben bloedplaatjes die unieke RNA-patronen bevatten. Op deze manier is het mogelijk om gezonde individuen te onderscheiden van kankerpatiënten. Dit kan met een zekerheid van 96%.

RNA-profielen bevatten veel informatie

Uit onderzoek is gebleken dat het RNA-profiel in bloedplaatjes van kankerpatiënten gekoppeld kan worden aan het orgaan waar de tumor is ontstaan. Er kan veel informatie uit de RNA-profielen gehaald worden: het orgaan waarin de tumor is ontdekt of dat het gaat om een uitzaaiing. RNA-profielen helpen ook bij het bepalen van het type therapie dat het beste is voor een patiënt met kanker. De beste therapie is namelijk afhankelijk van DNA mutaties van de tumor. Daar komt bij dat het mogelijk is om tijdens de behandeling van kanker tijdens verschillende momenten aan de hand van metingen in het bloed gezien kan worden of de behandeling van de kanker effectief is.

Diagnose kanker stellen kan sneller dankzij bloedtesten (liquid biopsies)

Op dit moment wordt kanker opgespoord met opsporingsmethoden zoals scans en klassieke weefselbiopten. Het nadeel van deze opsporingsmethoden is dat ze veel tijd kosten, duur zijn en moeilijk zijn uit te voeren. Een groot nadeel van het afnemen van weefsel is dat dit voor patiënten belastend is. Het nadeel van CT-scans is dat alleen vrij grote tumoren hiermee op te sporen zijn. De mogelijkheid om tumoren op te sporen via het bloed (liquid biopsies) is een grote en belangrijke vooruitgang voor de (vroeg)diagnostiek van kanker.

Bloedtest om kanker op te sporen over 5 jaar beschikbaar

Er wordt op dit moment hard gewerkt aan een snel toepasbare bloedtest om kanker op te sporen. De verwachting is dat deze in 2020 beschikbaar komt. De nieuw ontwikkelde techniek is inmiddels getest op de meest voorkomende tumortypes en kan daarmee breed ingezet worden. De nieuwe techniek is een innovatieve combinatie van krachtige computeralgoritmes met kankerdiagnostiek via het bloed.

Exclusieve rechten bloedtesten
De exclusieve rechten op de ontwikkeling van de nieuwe bloedtest is in handen van het vanuit VUmc opgerichte bedrijf thromboDx BV.

App voor het stellen van diagnose kanker en voor het monitoren van kanker
Er is een App ontwikkeld voor het diagnosticeren en monitoren van kanker. Diagnoses stellen kan op basis van de genetische profielen van bloedplaatjes van patiënten. Ziekenhuizen over de hele wereld kunnen straks gebruik maken van de App en kunnen dan meewerken aan het diagnosticeren en monitoren van kanker.

CCA Liquid Biospy Center in Amsterdam

Momenteel wordt in Amsterdam het CCA Liquid Biopsy Center ingericht. Dit centrum gaat het bloed van duizenden kankerpatiënten verzamelen dat zal worden gebruikt voor verdere testontwikkeling en grootschalige validatie van de bevindingen. Er zal internationaal worden samengewerkt met verschillende partners: onder andere met partners uit de VS (Massachusetts General Hospital en Harvard Medical School) en partners binnen Europa (bijvoorbeeld Umea University in Zweden).

Vanaf vandaag wordt bewerkt vlees door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aangemerkt als kankerverwekkend voor de mens. Dat blijkt uit grootschalig wereldwijd onderzoek, en bevestigt eerdere conclusies van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds dat bewerkt vlees en rood vlees risicofactoren zijn voor darmkanker.

De WHO maakte vandaag de resultaten bekend van een grondige evaluatie van het bewijs voor een verband tussen bewerkt vlees, rood vlees en kanker. Bewerkt vlees wordt door de WHO aangemerkt als kankerverwekkend, en rood vlees als waarschijnlijk kankerverwekkend, voor de mens.

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds vindt het een goede zaak dat ook de Wereldgezondheidsorganisatie aandacht geeft aan de rol van voeding bij het ontstaan van kanker. Een belangrijk onderzoeksgebied waar we ons al jaren voor inzetten.

Uit de wetenschappelijke rapporten van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds uit 2007 en 2011 bleek er al sterk bewijs te zijn dat het eten van te veel rood vlees en bewerkt vlees invloed heeft op het risico op darmkanker. Ons advies voor de preventie van kanker is om niet meer dan 500 gram (gewicht na bereiding) rood vlees per week en liever geen bewerkt vlees te eten.

Nadia Ameyah, directeur Wereld Kanker Onderzoek Fonds: “Uit onze uitgebreide analyses van wereldwijd wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het eten van te veel rood of bewerkt vlees het risico op darmkanker verhoogt. Echter hoeven we rood vlees niet helemaal te laten staan omdat het ook gezonde voedingsstoffen bevat zoals eiwitten, ijzer, en zink. Waar het om gaat is om een gezond en gevarieerd voedingspatroon te hebben dat is gebaseerd op voornamelijk plantaardige voeding aangevuld met kleine hoeveelheden dierlijke voeding zoals vis, gevogelte en rood vlees.”

Toenemend drugsgebruik in combinatie met ontremd seksueel gedrag heeft desastreuze gevolgen voor de (mond)gezondheid. De normalisatie van drugsgebruik om langdurig, veelvuldig en wisselend seksueel contact te kunnen hebben, leidt naar verwachting tot een toename van het aantal soa’s én een toename van het aantal mondkankers. De Vereniging Medisch Tandheelkundige Interactie (VMTI) roept tandartsen en huisartsen daarom op hier extra op te letten. De VMTI doet haar oproep tijdens het jaarcongres ‘The wild side of life, de consequenties van verleiding’ op vrijdag 2 oktober 2015 in Haarlem.

Mensen komen op steeds jongere leeftijd in contact met seks en drugs, blijkt uit de Strategische Verkenning Uitgaansdrugs van het Trimbosinstituut. Naast cannabis wordt het gebruik van XTC en cocaïne steeds populairder. Deze ‘uppers’ geven naast orale symptomen als een droge mond en ‘klemmen’ een gevoel van euforie en verliefdheid en vaak een sterk verlangen naar seks. Door dit verlangen naar seks en het bagatelliseren van voorbehoedsmiddelen zijn seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zoals chlamydia, gonorroe, syfilis, herpes en HIV volop actueel. De SOA’s worden vaak overgebracht door slijmvlies-slijmvliescontact tussen twee personen zowel via de geslachtsorganen, de anus als de mond. Het humane papilloma viris (HPV), dat samenhangt met eerste seksueel contact, veel verschillende seksuele partners en orale seks, kan zelfs leiden tot kanker in het hoofd- halsgebied.

Het is van belang van dat artsen, tandartsen en mondzorgverleners de symptomen van verslaving, genotmiddelengebruik en risicovol seksueel gedrag vroegtijdig herkennen, stelt dr. Joris Muris, voorzitter van VMTI. Muris benadrukt het belang van kennis op dit gebied, het uit de taboesfeer te halen van de thematiek en het bespreekbaar maken ervan, ook onder zorgverleners.