Onderzoekers van het UMCG en de RUG starten een onderzoek naar het effect van leren op de mentale gezondheid van 65-plussers. Het doel is om meer te weten komen over de invloed van het leren van nieuwe vaardigheden op iemands denkvermogen, stemming en hersenfunctie. Ook willen de onderzoekers weten of leren op oudere leeftijd kan helpen om ook op langere termijn de hersenfunctie gezond te houden.

In Nederland en ook daarbuiten worden mensen steeds ouder. Maar, niet iedereen bereikt een hoge leeftijd zonder klachten. Sommige ouderen ervaren geheugenklachten en deze geheugenklachten kunnen een risicofactor voor toekomstige achteruitgang in het denkvermogen (cognitie) en stemmingsklachten zijn. Het is daarom belangrijk om het denkvermogen zo lang mogelijk op peil te houden, te verbeteren of verdere achteruitgang te voorkomen. Eerder onderzoek lijkt erop te wijzen dat als men op latere leeftijd nog actief is, dit positieve effecten kan hebben op denkvermogen en ook op de stemming. Zo lijken het volgen van een cursus digitale fotografie, puzzelen en het doen van hersenspelletjes op de computer een positieve invloed te hebben. Ook is aangetoond dat het spreken van meerdere talen, het spelen van een instrument en kunstzinnigheid beschermend kunnen zijn tegen dementie en cognitieve stoornissen.

Nieuw onderzoek

In deze nieuwe studie, ‘Leren om langer cognitief gezond te blijven’, gaan neuropsycholoog Marie-José van Tol (UMCG), taalkundige Merel Keijzer (Faculteit der Letteren), en psycholoog Saskia Nijmeijer (UMCG/Rijksuniversiteit Groningen) daarom na wat er verandert in de hersenen van ouderen door het leren spelen van een muziekinstrument, het leren van een nieuwe taal en het leren van verschillende creatieve vaardigheden. De onderzoekers vergelijken het functioneren van de hersenen en het vermogen om je gedrag en gedachten aan te passen aan nieuwe, veranderende of onverwachte gebeurtenissen. Dit kan aanwijzingen geven over de effectiviteit van dergelijke cursussen bij het gezond ouder worden en over de klinische toepassing ervan.

Deelnemers

De onderzoekers zoeken nu deelnemers tussen de 65 en 80 jaar oud die geheugenklachten ervaren die zich ongeveer in de afgelopen 5 jaar hebben ontwikkeld maar nog niet zijn bevestigd door een specialist, en die graag iets nieuws willen leren. Deelnemers ondergaan een voormeting, bestaande uit vragenlijsten, computertaken en metingen van de hersenactiviteit. Daarna wordt de deelnemer toegewezen aan een van de (gratis) cursussen: een muziekcursus (gitaar), taalcursus (Engels) of creatieve workshops. De cursussen duren drie maanden en vinden voor een groot deel thuis vanachter de computer plaats. Eens in de twee weken is er een klassikale bijeenkomst. Na deze periode vindt de eerste nameting plaats, waarin de vragenlijsten, taken en hersenactiviteit-metingen worden herhaald. Hierna kan de deelnemer kiezen om de cursus voor nog eens drie maanden (wederom gratis) te vervolgen. Zes maanden nadat de deelnemer is gestopt met de cursus is er een laatste meting met een interview, vragenlijsten en taken.

Thuis nog eens rustig het behandelplan nalezen

Ggz-instellingen kunnen een subsidie ontvangen voor het gestructureerd vastleggen van gegevens en het veilig uitwisselen daarvan met de patiënt. “Het is voor patiënten heel fijn als zij op een duidelijke en veilige manier medische gegevens kunnen inzien.  Het is prettig om thuis eventueel met een familielid of een goede bekende nog eens rustig terug te lezen wat er bijvoorbeeld in het behandelplan staat, of welke medicijnen zijn voorgeschreven en in welke hoeveelheid” aldus staatssecretaris Blokhuis. De patiënt kan de gegevens dus zelf actief gebruiken, maar ook makkelijk delen met zorgverleners. De gegevens moeten voldoen aan de MedMij-standaarden[1], waardoor patiënten de gegevens in hun eigen persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) kunnen gebruiken.

Medicatieveiligheid en e-health

Door recepten elektronisch te versturen, kan de behandelaar de medicatie beter verifiëren, voordat deze nieuwe voorschrijft. Daardoor gaat de medicatieveiligheid omhoog. Doordat patiënten meer wennen aan het digitale patiëntendossier, is de stap naar het gebruik van e-health sneller gemaakt. Zo kunnen patiënten een dagelijkse stemmingsmeter invullen, die bijvoorbeeld als het wat slechter met je gaat een seintje geeft aan de behandelaar.

Geen vrijblijvendheid

Een belangrijke voorwaarde voor ggz-instellingen om in aanmerking te komen voor een bijdrage is dat zij daadwerkelijk resultaat behalen: als een instelling niet aan de verplichtingen in de regeling voldoet, moet deze de subsidie terugbetalen. GGZ instellingen kunnen zich aanmelden hier voor deze subsidie: https://www.dus-i.nl/subsidies/vipp-fase-3?0. De regeling loopt van 1 november 2018 tot 1 februari 2021.

De regeling sluit aan op de toekomstvisie van GGZ Nederland op informatievoorziening in de ggz. GGZ Nederland helpt ggz-instellingen bij het realiseren van de doelen, bijvoorbeeld door voorlichtingsbijeenkomsten te verzorgen.

[1] MedMij ontwikkelt de spelregels voor gegevensuitwisseling zodat mensen makkelijk en veilig over al hun gezondheidsgegevens kunnen beschikken, ook als zij met meerdere zorgverleners en systemen te maken hebben. Aan MedMij werken alle partijen in de zorg mee via het Informatieberaad Zorg.

Ze noemen het zelf de rise of the machines in de wereld van orgaantransplantatie. Artsen van het Erasmus MC en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) gebruiken sinds kort een nieuw apparaat om de kwaliteit van donororganen op de operatiekamer te testen. Hun verwachting is dat de nieuwe werkwijze jaarlijks ongeveer 30 extra levers en alvleesklieren kan opleveren en daarmee bijdraagt aan het oplossen van het nijpende tekort aan donororganen. In oktober werd de eerste lever, die met de nieuwe techniek beschikbaar kwam, in het Erasmus MC met succes getransplanteerd.