‘Freezing of gait’, benen die volledig blokkeren tijdens het lopen, is een invaliderend gevolg van de ziekte van Parkinson. Een schoen met daarop een laser die een lijn op de vloer projecteert in het ritme van de voetstappen, maakt dat patiënten tóch doorlopen. Ze hebben er veel baat bij, blijkt nu uit onderzoek van de Universiteit Twente en het Radboudumc wat op 20 december is verschenen in Neurology, het wetenschappelijke tijdschrift van de American Academy of Neurology.

Mensen met Parkinson hebben vaak ernstige loopproblemen. Met name ‘freezing of gait’ is een ernstig symptoom, dat doorgaans optreedt in een verder gevorderd stadium van de ziekte. Het kan seconden tot minuten duren en optreden door de stress van een onbekende omgeving, of doordat de medicatie ontregeld is. Omdat de voeten op de grond blijven plakken, maar de rest van het lichaam wel naar voren komt, kan de patiënt door het bevriezen gemakkelijk uit balans raken en vallen.

Strepen
Loopblokkades zijn te verhelpen door gericht naar objecten op de grond te kijken (‘visuele cues’) en daar overheen te stappen, zoals bij een zebrapad. Dit helpt om andere circuits in het brein te activeren, waardoor de patiënt kan doorlopen. In huis worden hiervoor vaak strepen op de vloer gebruikt. Om ook buitenshuis beter en veiliger te kunnen lopen zijn de laserschoenen ontwikkeld. Het principe is eenvoudig: de linkerschoen projecteert een lijn voor de rechtervoet zodra de hak van de schoen de grond raakt. De patiënt kan hier vervolgens naartoe stappen. Dit activeert de laser op de rechterschoen en zo verder.

Gunstig effect
Het huidige onderzoek laat bij een grote groep patiënten een gunstig effect van het gebruik van de laserschoen zien. Bij gebruik van de schoen neemt het aantal episoden van ‘freezing of gait’ met 46 procent af. Ook de tijdsduur van een loopblokkade halveert. Beide effecten zijn het sterkst wanneer de parkinsonmedicatie van de patiënten niet goed werkzaam is. Juist dan ondervinden patiënten veel loopproblemen. Maar ook wanneer de medicatie wel goed werkte, zagen de onderzoekers een gunstig effect.

Dagelijkse omgeving
Onderzoeker Murielle Ferraye: “Onze tests vonden plaats in een gecontroleerde laboratoriumsetting, zowel met als zonder medicijnen. Verder onderzoek in hun dagelijkse omgeving is nodig. Dat gaan we doen met laserschoenen die inmiddels op de markt zijn.” Van de 19 patiënten die de schoenen hebben getest, zou de meerderheid de schoen graag in gebruik nemen. Dat de laserschoenen altijd ingeschakeld zijn, ondervinden de proefpersonen niet als hinderlijk.  Murielle Ferraye: “Maar het mooist zou zijn als je zou kunnen detecteren dat de blokkade gaat optreden, om dan pas de laser in te schakelen, maar zo ver is het nog niet. Freezing is een erg complex fenomeen.”

Murielle Ferraye, die de laserschoen heeft ontwikkeld, voerde haar onderzoek uit bij het Donders Instituut van het Radboudumc en het MIRA Instituut voor Biomedische Technologie en Technische Geneeskunde van de Universiteit Twente.

De screening is bedoeld om zeldzame aandoeningen bij pasgeborenen tijdig op te sporen. Met het huidige programma worden jaarlijks al circa 180 zieke kinderen opgespoord. De ziekten die met de hielprik worden gevonden zijn in de meeste gevallen niet te genezen, wel te behandelen. Zo wordt ernstige schade aan de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van kinderen voorkomen of beperkt. Op dit moment wordt gescreend op negentien aandoeningen, waaronder stofwisselingsziekten en ernstige erfelijke bloedaandoeningen.

Met de uitbreiding volgt de staatssecretaris het advies van de Gezondheidsraad uit 2015. Het RIVM heeft in een zogenaamde uitvoeringstoets onderzocht op welke wijze de uitbreiding het best kan worden uitgevoerd. De uitbreiding zal stapsgewijs en waar nodig voorzien van nader onderzoek plaatsvinden.

De ministers schrijven zich er zeer van bewust te zijn dat de Q-koortsuitbraak grote gevolgen heeft gehad. Sommige mensen zijn ernstig ziek geworden en er zijn mensen overleden. De impact op de naasten is groot. Het kabinet komt binnenkort met een regeling om vast te leggen welke patienten en nabestaanden voor een tegemoetkoming in aanmerking komen.

Ook met de doorstart van de Stichting Q-support hoopt het kabinet te zorgen voor de juiste zorg, steun en begeleiding van Q-koorts patiënten en nabestaanden. Q-support richt zich de komende tijd vooral op overdracht van kennis en ervaring naar de reguliere zorg (zoals huisartsen en gemeenten) om ook in de toekomst voor de juiste begeleiding te kunnen zorgen.

Naast de eerder door het vorige kabinet beschikbaar gestelde 19 miljoen euro is er in het huidige regeerakkoord  nog eens 9 miljoen euro vrijgemaakt.

De ministers nemen daarnaast het vandaag uitgebrachte advies van het RIVM over. Dat betreft het screenen van mensen uit specifieke risicogroepen in regio’s met veel Q-koortspatiënten. Het RIVM gaat deze screening in de reguliere zorg faciliteren en ondersteunen.