De Raad van Bestuur van het UMCG heeft het besluit genomen te starten met de bouw van het protonencentrum op het UMCG-terrein. Met dit besluit komt deze nieuwe bestralingsbehandeling voor patiënten met kanker in Nederland een grote stap dichterbij, iets wat ook door de patiëntenverenigingen van harte wordt ondersteund. De eerste patiënten zullen eind 2017 behandeld worden in het protonencentrum van het UMCG.

Het UMCG beschikt over een volledige vergunning voor het aanbieden van protonenbehandelingen, inclusief de behandeling van kinderen.
Het protonencentrum wordt gevestigd op het UMCG-terrein en wordt onderdeel van het UMC Groningen Cancer Center, waar oncologiepatiënten op één plek alle beschikbare behandelingen wordt geboden, zowel aan kinderen als aan volwassenen. Het aantal met protonentherapie te behandelen patiënten in het UMCG zal gefaseerd toenemen tot 600 per jaar. De minister heeft gekozen voor een beheerste introductie van protonentherapie in Nederland met een maximale behandelcapaciteit van in totaal 2200 patiënten per jaar en maximaal vier vergunningen voor zorgaanbieders.

De bouw van het tweede centrum, het Holland Particle Therapy Centre (HollandPTC), start in mei. Dat maakten initiatiefnemers Erasmus MC, LUMC en TU Delft bekend. Het centrum voor protonentherapie wordt in Delft gebouwd en zal in 2017 haar deuren openen. Protonentherapie wordt in het buitenland al volop toegepast bij de behandeling van kanker. Nu komt de behandeling ook in Nederland beschikbaar, midden in het dichtstbevolkte gebied van Nederland. “Ik ben natuurlijk erg blij dat we na jaren van intensieve voorbereiding nu echt van start gaan. Maar het is vooral goed nieuws voor de patiënten in Nederland”, zegt Prof.dr. Ernst Kuipers, voorzitter Raad van Bestuur van het Erasmus MC. “Kwetsbare patiënten moeten nu nog naar het buitenland reizen voor protonentherapie, met alle hoge kosten en problemen van dien. Daar gaat nu verandering in komen.”

Minder schade
Het belangrijkste voordeel van radiotherapie met protonen ten opzichte van de huidige behandeling is dat tumoren veel gerichter kunnen worden aangepakt, met veel minder schade aan het omringende weefsel. Voor sommige kankersoorten, bijvoorbeeld rond het oog, het hoofd/hals-gebied, de hersenen en vermoedelijk ook de alvleesklier, is zulke precieze bestraling van groot belang. Ingrijpende bijwerkingen kunnen met protonentherapie voorkomen worden. Deze en andere patiënten die nu nog met conventionele radiotherapie behandeld worden, zullen duidelijk voordeel hebben bij de nieuwe therapie.

Verdere verbeteringen
De Minister van VWS besloot in 2013 de therapie voor 2.200 Nederlandse patiënten per jaar in de verzekerde zorg op te nemen, van wie HollandPTC er 600 zal kunnen behandelen. Een grootschalig klinisch-wetenschappelijk onderzoek naar verdere verbeteringen in de therapie is al van start gegaan. Drs. Dirk Jan van den Berg, voorzitter College van Bestuur van de TU Delft: “Het fundamentele voordeel van protonentherapie staat al vast, maar er is nog zoveel potentieel voor verdere innovatie. Niet alleen klinisch, maar ook op technologisch gebieden waar we nu al toonaangevend zijn. Daarom is dit voor de TU Delft een belangrijke ontwikkeling.”

Medical Delta
HollandPTC is een belangrijk speerpunt binnen de Medical Delta, de medisch-technologische samenwerking tussen de universiteiten en universitair medische centra van Leiden, Delft en Rotterdam. “De combinatie van twee academische ziekenhuizen en een technische universiteit zorgt voor baanbrekende ontwikkelingen in de zorg. Protonentherapie past daar goed bij”, aldus Henk Gerla RA, lid Raad van Bestuur van het LUMC.

Ongeveer een derde van de meest voorkomende gevallen van kanker kan worden voorkomen als we gezond eten, voldoende bewegen en een gezond gewicht hebben. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds start vandaag de bewustwordingscampagne Samen Kanker Voorkomen om het belang van een gezonde leefstijl bij de preventie van kanker onder de aandacht te brengen.

Tweederde van de Nederlanders denkt zelf weinig te kunnen doen aan hun risico op kanker. Dat is de conclusie uit onderzoek bij het algemeen publiek. Voorlichting en bewustzijn over de preventie van kanker is van levensbelang, benadrukt het Wereld Kanker Onderzoek Fonds, want door middel van gezonde keuzes in onze voeding en leefstijl kunnen we de kans op kanker verkleinen.

Wanneer gevraagd wordt naar wat men denkt zelf te kunnen doen om het risico op kanker te verlagen noemt slechts 6 procent het behouden van een gezond gewicht, terwijl dit (na niet roken) de belangrijkste maatregel is voor een lager risico op kanker. Uit onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie in samenwerking met het Wereld Kanker Onderzoek Fonds blijkt dat jaarlijks bijna 5.000 nieuwe gevallen van kanker in Nederland gerelateerd zijn aan overgewicht.

De landelijke bewustwordingscampagne Samen Kanker Voorkomen wordt onder de aandacht gebracht via spotjes op radio en tv. De campagne heeft als doel het bewustzijn te vergroten over de belangrijke rol van gezonde voeding, lichaamsbeweging en een gezond gewicht bij kankerpreventie. Op de website samenkankervoorkomen.nl wordt uitgebreide informatie en praktisch advies gegeven over voeding, leefstijl en kanker.

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds benadrukt dat een gezonde leefstijl geen garantie is tegen kanker. Ook mensen die gezond eten en leven kunnen helaas kanker krijgen, maar een gezonde leefstijl is wel essentieel om de kans op kanker te verkleinen.

Nadia Ameyah, directeur van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds: “Gelukkig weten al veel mensen dat voor de preventie van kanker het heel belangrijk is om niet te roken of om daarmee te stoppen. Helaas is de rol van voeding, lichaamsbeweging en lichaamsgewicht bij de preventie van kanker minder bekend. Door middel van de campagne Samen Kanker Voorkomen willen we hier verandering in brengen. Een gezonde leefstijl is geen garantie tegen kanker, maar het biedt wel de beste kansen op een toekomst zonder deze ziekte. Daarnaast is een gezonde leefstijl ook na de diagnose kanker van groot belang.”

Vanaf vandaag zijn resultaten van de zorg voor zes verschillende typen kankerpatiënten in de acht universitair medische centra van Nederland via een openbare website in te zien. De umc’s presenteren hun overlevingscijfers van twee typen longkanker en vier typen gynaecologische kanker, en vergelijken die getallen met de landelijke gemiddelden voor alle Nederlandse ziekenhuizen. “Deze cijfers zijn een eerste belangrijke stap op weg naar betere transparantie in de zorg”, stelt de voorzitter van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, drs Guy Peeters.

De cijfers werden gepresenteerd tijdens de vijfde NFU Health Lecture, dinsdag 9 september in het Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. Peeters benadrukte dat deze cijfers weliswaar een belangrijke eerste stap zijn naar transparantie, maar nog zeker geen alleszeggende finale rapportcijfers voor de betreffende ziekenhuizen. “In de meeste gevallen liggen de overlevingscijfers van de verschillende kankerpatiënten rond het gemiddelde voor Nederlandse ziekenhuizen. In een aantal gevallen scoren de umc’s ook significant beter dan het landelijk gemiddelde. Maar vóór patiënten, verwijzers of verzekeraars hier conclusies aan kunnen verbinden moeten nog meer achterliggende cijfers worden geanalyseerd. Zo kan een verschil in de samenstelling van een patiëntenpopulatie van een umc, naar bijvoorbeeld ernst van de ziekte in combinatie met andere aandoeningen, een groot verschil maken in de uitkomst.”

Vertrouwen
Tijdens de NFU Health Lecture benadrukte drs. Anemone Bögels van de patiëntenfederatie Leven Met Kanker dat patiënten en hun naasten behoefte hebben aan transparantie. “Transparantie tussen ziekenhuizen zorgde al voor collegiale druk tussen artsen om de prestaties te verbeteren. Nu de resultaten helemaal openbaar worden krijgen patiënten ook iets te kiezen als zij dat willen. Maar boven alles creëren de umc’s vertrouwen met deze openheid, of de resultaten nu op of boven het gemiddelde liggen”

Transparantie is de komende jaren het sleutelwoord. Toekomstbestendige oncologische zorg is georganiseerd in netwerken. En om die goed te laten functioneren is voor zowel patiënt als medisch specialist steeds meer inzicht nodig in de kwaliteit van de zorg.