Vandaag laat het Longfonds in Den Haag zien dat Nederland zich zorgen maakt over de ongezonde lucht die we inademen. De afgelopen weken zijn er al bijna 400.000 checks gedaan op longfonds.nl/gezondelucht. Uit al die checks blijkt dat de lucht in Nederland bijna overal ongezond is. Op het Plein in Den Haag staat een gigantisch scherm waarop selfies worden gedeeld die de slechte luchtkwaliteit in Nederland tonen. Zo geeft de Nederlandse bevolking zijn boodschap af aan de Tweede Kamer. Het Nationaal Luchtplan moet er zo snel mogelijk komen.

Ongezond
Op de site van het Longfonds is het mogelijk om te checken hoe gezond de lucht is die je inademt. Sinds 16 januari zijn al bijna 400.000 checks gedaan. Bij de meeste mensen bleek de lucht die zij op dat moment inademden ongezond te zijn. De meeste mensen kregen de uitslag matig. ‘Dat is heel zorgelijk’, volgens Longfonds directeur Michael Rutgers. ‘De gezondheidseffecten zijn enorm. Elk jaar overlijden in ons land meer dan 5000 mensen door de ongezonde lucht die in hun longen terechtkomt.’

Smog
Dat de luchtkwaliteit in Nederland te wensen over laat, hebben veel mensen de afgelopen weken ervaren. In Nederland was een smogalarm van kracht waarbij in diverse steden de luchtkwaliteit als slecht werd gekwalificeerd door het RIVM. Veel longpatiënten ondervinden meer klachten door smog. Voor hen betekent dat vaak dat zij meer medicatie moeten gebruiken. Jaarlijks belanden 16.000 mensen in het ziekenhuis door deze vieze lucht. Ook mensen zonder longziekten kunnen door luchtverontreiniging ziek worden of eerder overlijden. Het Longfonds wil dat niemand meer ziek wordt door de lucht die hij inademt.

Nationaal Luchtplan
In november vorig jaar stemde de Tweede Kamer in met een motie voor het invoeren van een Nationaal Luchtplan. Vandaag is het Longfonds in Den Haag om met klem aan de Vaste Kamercommissie Infrastructuur en Milieu te vragen dit plan zo snel mogelijk te realiseren. Dat doet het Longfonds door te laten zien dat het plan massaal gesteund wordt door de Nederlandse bevolking. Belangrijk is dat bij de invulling van het National Luchtplan gezondheid voorop komt te staan. Samen met gemeenten en provincies moeten de grootste knelpunten en oplossingen in kaart worden gebracht. Aankomende donderdag wordt dit onderwerp besproken in het de Tweede Kamer. Michael Rutgers: ‘Ik wacht in spanning af wat er uit het overleg van donderdag komt. Met de grote steun en aandacht voor gezonde lucht is het nu tijd om door te pakken. Voor de staatssecretaris ligt hier een belangrijke taak om door middel van effectieve maatregelen te zorgen voor een verbetering van de luchtkwaliteit. Dat moet zo snel mogelijk gebeuren. Voor onze longen is verder uitstel van maatregelen geen optie’, aldus Michael Rutgers.

Voor meer dan een derde van de mensen met een longziekte is het moeilijk om online gezondheidsinformatie te vinden en te begrijpen. Ook inschatten welke informatie betrouwbaar is of relevant voor hun situatie geeft problemen. Dit blijkt uit de Longmonitor, een onderzoek van het NIVEL (Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg), in opdracht van het Longfonds. Hendrien Witte, directeur Longfonds patiëntenvereniging: ‘Uit het onderzoek blijkt dat mensen met een longziekte, zoals astma en COPD en zeldzame longziekten steeds meer regie willen hebben en bewust eigen keuzes willen maken in hun behandeling. Dit begint met kennis. Om die kennis te vergaren is juiste en begrijpelijke informatie een basisvoorwaarde. Dit is momenteel onvoldoende voor handen.’

Begrijpelijke informatie
In Nederland leven een miljoen mensen met een longziekte. Kennis over hun ziekte helpt hen om beter met hun longziekte om te gaan. Vindbare en begrijpelijke informatie is daarom belangrijk. Voor mensen met een longziekte is dat niet vanzelfsprekend. Een klein deel heeft moeite met het online landschap, maar de grootste belemmering zit vooral in de begrijpelijkheid van de informatie die wordt aangeboden. Naast de online informatie gaat het ook om het begrijpen van bijsluiters, het volgen van aanwijzingen van de arts of het invullen van medische formulieren.

Lagere gezondheidsvaardigheden.
Een deel van de mensen met astma en COPD of een zeldzame longziekte heeft lagere gezondheidsvaardigheden. Deze groep bestaat onder andere uit mensen met ernstige longklachten, ouderen, lager opgeleiden en mensen die meerdere chronische ziekten hebben, zoals diabetes of hartklachten. Zeker voor deze groepen is het moeilijk om de gezondheidsinformatie te vinden, begrijpen maar zeker ook om in te schatten hoe ze die informatie het beste kunnen toepassen in hun eigen situatie. Daarom zet het Longfonds de komende jaren sterker in op de praktische ondersteuning van mensen met lagere gezondheidsvaardigheden. Met op maat gemaakte voorlichtingsmaterialen die samen met de patiënt ontwikkeld worden (patiëntenparticipatie).

Trendrapportage
Het NIVEL onderzoek is een trendrapportage. Het onderzoek verzamelt gegevens over de zorg- en leefsituatie van mensen met longziekten. Het onderzoek wordt verricht door middel van schriftelijke en online enquêtes onder een representatieve groep van circa 1000 mensen met een medische diagnose astma of COPD van 15 jaar en ouder uit het Nationaal Panel Chronisch Zieken en Gehandicapten (NPCG) van het NIVEL. Sinds 2016 neemt ook een groep mensen met zeldzame longziekten deel.

Marjolein Heuvelmans, assistent in opleiding tot longarts in MST, krijgt morgen tijdens het Nationale Longkanker Symposium in Amsterdam de prestigieuze Vera Bonta prijs overhandigd. Hiermee publiceert ze het beste proefschrift op het gebied van longkanker in de Benelux in de afgelopen twee jaar.

In Nederland sterven jaarlijks zo’n 10.000 mensen aan de gevolgen van longkanker. Dit aantal kan naar beneden als de ziekte in een zo vroeg mogelijk stadium wordt vastgesteld. In Amerika hanteren ze hiervoor preventieve screening bij zware rokers. Een methodiek die in Nederland nog niet toegepast wordt, maar die mogelijk zou kunnen leiden tot een afname van longkankersterfte van 20 procent.

De nadelige bijvangst van de Amerikaanse methode is dat er relatief veel (27%) vals alarm is. Niet alle vlekjes op een longfoto zijn foute boel, maar worden wel zo geïnterpreteerd. Deze foutmarge zorgt voor onnodige kosten, maar vooral ook voor onnodige onrust.

In het promotie-onderzoek beschrijft Marjolein Heuvelmans criteria om beter vast te kunnen stellen welke vlekjes duiden op beginnende longkanker en welke niet. Hiermee wordt de foutmarge van de Amerikaanse screeningsmethode met een factor tien kleiner. Lagere kosten, minder onrust. Zo komt de preventieve screening op longkanker in Nederland wellicht weer een stapje dichterbij.